Nguyên tử khối là gì? Bảng nguyên tử khối và bài ca nguyên tử khối

Rate this post

Nguyên tử khối là khái niệm quen thuộc trong môn Hóa học. Trong nội dung bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về bảng nguyên tử khối, bài ca nguyên tử khối và phương pháp nhớ nhanh nhất. Hãy cùng theo dõi nhé!

Nguyên tử khối là gì?

Nguyên tử khối hay khối lượng nguyên tử là khối lượng của một nguyên tử tính bằng đơn vị Cacbon (đvC). Mỗi nguyên tố sẽ có một nguyên tử khối khác nhau.

Như vậy, một nguyên tử bao gồm nhiều thành phần khác nhau (p, e, n) thì khối lượng nguyên tử sẽ bằng tổng các thành phần đó. Tuy nhiên, do khối lượng của e rất nhỏ nên thường được cho bằng 0. Đó là lý do khi nhắc đến khối lượng nguyên tử thì thường là tổng của p và n.

m = m_p + m_n

Ví dụ: Nguyên tử khối của Mg là 24 đvC, của Zn là 65 đvC

Bảng tuần hoàn hóa học biểu thị khối lượng nguyên tử

Đơn vị của nguyên tử khối là gì?

Trên thực tế, khối lượng của các nguyên tử vô cùng bé. Bởi vậy, nếu tính bằng gam thì số trị rất nhỏ, không phù hợp để sử dụng.

Ví dụ: Khối lượng của 1 nguyên tử cacbon là 0, 000 000 000 000 000 000 000 019 926 gam (= 1,9926.10^-23 gam). Việc này sẽ gây khó khăn trong quá trình tính toán. Bởi vậy, các nhà khoa học đã dùng một cách khác để làm đơn vị của khối lượng của nguyên tử.

Cụ thể, các nhà khoa học đã quy ước lấy 1/12 khối lượng của nguyên tử cacbon làm đơn vị của nguyên tử khối. Đơn vị cacbon, viết tắt là đvC. Trong ký hiệu quốc tế, khối lượng nguyên tử ký hiệu là “u”. Dựa vào đơn vị này, chúng ta có thể dễ dàng tính toán và biểu thị khối lượng của một nguyên tử.

Nguyên tử khối trung bình và công thức tính

Hầu hết các nguyên tố đều tồn tại dưới dạng hỗn hợp của nhiều đồng vị khác nhau với tỉ lệ % nguyên tử được xác định. Khi đó, nguyên tử khối của nguyên tố có nhiều đồng vị là nguyên tử khối trung bình của hỗn hợp các đồng vị tính theo % số nguyên tử tương ứng.

Công thức tính nguyên tử khối trung bình:

M = (x₁*M₁ + x₂*M₂ + … + x_n*M_n)/100

Trong đó:

M là nguyên tử khối trung bình
x₁, x₂, …, x_n là tỉ lệ phần trăm các đồng vị
M₁, M₂, …, M_n là nguyên tử khối của các đồng vị

Ví dụ: Nguyên tử A có 2 đồng vị A1 và A2 với tỉ lệ phần trăm lần lượt là x1, x2 thì khối lượng nguyên tử trung bình sẽ là:

Đọc thêm: Br hóa trị mấy? Nguyên tử khối, các tính chất và ứng dụng của Brom

A = (x1*A1 + x2*A2)/100

Cách tính khối lượng thực của nguyên tử

Khối lượng tính bằng gam là khối lượng thực của các nguyên tử. Để tính khối lượng nguyên tử thực thì bạn thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Nắm rõ 1đvC = 0,166.10-26 kg = 0,166.10^-23 g
Bước 2: Dựa vào bảng nguyên tử khối bên trên. Chẳng hạn nguyên tố A có nguyên tử khối là a, tức A = a.
Bước 3: Khối lượng thực của nguyên tử A là: mA = a * 0,166.10^-23 g. Còn khối lượng thực của nguyên tử A là: mA = a * 0,166.10^-23 g

Ví dụ: Cho 16g oxy. Xác định nguyên tử oxi có trong 16g oxi và tính khối lượng nguyên tử đó.

Lời giải:

Áp dụng công thức tính nguyên tử khối, ta có:

Số nguyên tử = Khối lượng tính bằng g/Khối lượng tính bằng g của 1 nguyên tử

=> Số nguyên tử trong 16g oxi được xác định là: 16 / (16*0,166.10^-23) = 6,02.10^-23 gam

1 mol oxi có khối lượng 16g = 16(đvC) thì 1 nguyên tử oxi sẽ có khối lượng là 6,02.10^-23 gam

Bảng nguyên tử khối của các nguyên tố

Để thuận lợi cho việc tính toán, bạn có thể tham khảo bảng khối lượng nguyên tử dưới đây.

Bảng nguyên tử khối của đơn chất

STT	Tên nguyên tố	Ký hiệu	Nguyên tử khối
1	Hiđro	H	1
2	Heli	He	4
3	Liti	Li	7
4	Beri	Be	9
5	Bo	B	11
6	Cacbon	C	12
7	Nitơ	N	14
8	Oxi	O	16
9	Flo	F	19
10	Neon	Ne	20
11	Natri	Na	23
12	Magie	Mg	24
13	Nhôm	Al	27
14	Silic	Si	28
15	Photpho	P	31
16	Lưu huỳnh	S	32
17	Clo	Cl	35,5
18	Argon	Ar	39,9
19	Kali	K	39
20	Canxi	Ca	40
21	Scandi	Sc	44.955912(6)
22	Titan	Ti	47,867(1)
23	Vanadi	V	50,9415(1)
24	Crom	Cr	51,9961(6)
25	Mangan	Mn	54,938044
26	Sắt	Fe	55,845
27	Coban	Co	58,933195
28	Niken	Ni	58,6934
29	Đồng	Cu	63,546
30	Kẽm	Zn	65,38
31	Gali	Ga	69,723
32	Gecmani	Ge	72,64
33	Asen	As	74,9216
34	Selen	Se	78.96
35	Brom	Br	79,904
36	Kryton	Kr	83,798
37	Rubidi	Rb	85,4678
38	Stronti	Sr	87,62
39	Yttri	Y	88,90585
40	Zicorni	Zr	91,224
41	Niobi	Nb	92,90638
42	Molypden	Mo	95,95
43	Tecneti	Tc	98
44	Rutheni	Ru	101,07
45	Rhodi	Rh	102,9055
46	Paladi	Pd	106,42
47	Bạc	Ag	107,8682
48	Cadmi	Cd	112,411
49	Indi	In	114,818
50	Thiếc	Sn	118,71
51	Antimon	Sb	121,76
52	Telua	Te	127,6
53	I ốt	I	126,90447
54	Xenon	Xe	131,293
55	Xêsi	Cs	132,90545
56	Bari	Ba	137,327
57	Lantan	La	138,90547
58	Xeri	Cs	140,116
59	Praseodymi	Pr	140,90765
60	Neodymi	Nd	144,242
61	Promethi	Pm	145
62	Samari	Sm	150,36
63	Europi	Eu	151,964
64	Gadolini	Gd	157,25
65	Terbi	Tb	158,92535
66	Dysprosi	Dy	162,5
67	Holmi	Ho	164,93032
68	Erbi	Er	167,259
69	Thuli	Tm	168,93421
70	Ytterbium	Yb	173,04
71	Luteti	Lu	174,967
72	Hafni	Hf	178,49
73	Tantal	Ta	180,94788
74	Wolfram	W	183,84
75	Rheni	Re	186,207
76	Osmi	Os	190,23
77	Iridi	Ir	192,217
78	Platin	Pt	195,084
79	Vàng	Au	196,96657
80	Thủy ngân	Hg	200,59
81	Tali	TI	204,3833
82	Chì	Pb	207,2
83	Bitmut	Bi	208,9804
84	Poloni	Po	209
85	Astatin	At	210
86	Radon	Rn	222
87	Franxi	Fr	223
88	Radi	Ra	226
89	Actini	Ac	227
90	Thori	Th	232,03806
91	Protactini	Pa	231,03588
92	Urani	U	238,02891
93	Neptuni	Np	237,0482
94	Plutoni	Pu	244
95	Americi	Am	243
96	Curi	Cm	247
97	Berkeli	Bk	247
98	Californi	Cf	251
99	Einsteini	Es	252
100	Fermi	Fm	257
101	Mendelevi	Md	258
102	Nobeli	No	259
103	Lawrenci	Lr	262
104	Rutherfordi	Rf	267
105	Dubni	Db	268
106	Seaborgi	Sg	[269]
107	Bohri	Bh	[270]
108	Hassi	Hs	[269]
109	Meitneri	Mt	[278]
110	Darmstadti	Ds	[281]
111	Roentgeni	Rg	[281]
112	Copernixi	Cn	[285]
113	Nihoni	Nh	[286]
114	Flerovi	Fl	[289]
115	Moscovi	Mc	[288]
116	Livermori	Lv	[293]
117	Tennessine	Ts	[294]
118	Oganesson	Og	[294]

Đọc thêm: Chất khử là gì? Chất oxi hóa là gì? Sự khác nhau giữa chúng và bài tập

Bảng nguyên tử khối của một số nhóm

STT	Tên nhóm	Công thức hóa học	Nguyên tử khối
1	Hidroxit	-OH	17
2	Clorua	-Cl	35.5
3	Bromua	-Br	80
4	Iotdua	-I	127
5	Nitrit	-NO2	46
6	Nitrat	-NO3	62
7	Sunfua	=S	32
8	Sunfit	=SO3	80
9	Sunfat	=SO4	96
10	Cacbonat	=CO3	60
11	Photphit	≡PO3	79
12	Photphat	≡PO4	95
13	Hidrophotphat	=HPO4	96
14	Dihidrophotphat	-H2PO4	97
15	Hidrophotphit	=HPO3	80
16	Dihidrophotphit	-H2PO3	81
17	Hidro Sunfat	-HSO4	97
18	Hidrosunfit	-HSO3	81
19	Hidrosunfua	-HS	33
20	Hidrocacbonat	-HCO3	61
21	Silicat	=SiO3	76

Bài ca nguyên tử khối

Một phương pháp để nhớ bảng khối lượng nguyên tử nhanh chóng và nhớ lâu đó là sử dụng bài ca nguyên tử khối. Dưới đây là bài ca nguyên tử khối mà bạn có thể tham khảo:

Hidro là 1

12 cột Cacbon

Nitơ 14 tròn

Oxi trăng 16

Natri hay láu táu

Nhảy tót lên 23

Khiến Magie gần nhà

Ngậm ngùi nhận 24

27 nhôm la lớn

Lưu huỳnh giành 32

Khác người thật là tài

Clo 35 rưỡi

Kali thích 39

Canxi tiếp 40

55 Mangan cười

Sắt đây rồi 56

64 đồng nổi cáu

vì kém kẽm 65

80 brom nằm

xa bạc 108

Bari thì chán ngán

137 ích chi

Kém người ta còn gì

Thuỷ ngân 201

Còn lại chì một cột

207 thật to

Heli thì buồn so

Mình đây được có 4

Liti thật khiêm tốn

Số 7 là được rồi

Số 9 Beri ngồi

Trêu bạn Bo 11

Đọc thêm: Phản ứng NH4Cl + NaOH: Phương trình hóa học, bài tập áp dụng

19 đây chết ngột

Flo đang than phiền

Neon thì cười hiền

Tớ 20 tròn chẵn

Silic người đứng đắn

Nhân 28 đẹp ko

Photpho đỏ hồng hồng

Nhận 31 cuối tháng

Agon cười trong sáng

39,9 đây

Kết thúc bài ca này

Crom 52 đấy

Bài tập về nguyên tử khối

Bài 1: Biết nguyên tử nhôm có 13 proton và 14 nơtron. Khối lượng tính bằng gam của nguyên tử nhôm là bao nhiêu?

A. 5,32.10^-23 gam.

B. 6,02.10^-23 gam.

C. 4,48.10^-23 gam.

D. 3,99.10^-23 gam.

Đáp án C

Bài 2: Nguyên tử magie nặng hay nhẹ hơn bao nhiêu lần so với nguyên tử cacbon?

A. 1 lần

B. 2 lần

C. 3 lần

D. 4 lần

Đáp án B

Bài 3: Nguyên tử X nặng gấp 4 lần nguyên tử nitơ. X thuộc nguyên tố nào?

A. Al

B. C

C. Fe

D. Zn

Đáp án C

Bài 4: Khối lượng của một nguyên tử cacbon là 19,9265.10-²³ gam. Khối lượng của 1 đvC là bao nhiêu?

A. 8,553. 10^-23 gam.

B. 2,6605. 10^-23 gam.

C. 0,16605. 10^-23 gam.

D. 18,56. 10^-23 gam.

Đáp án C

Bài 5: Biết rằng 4 nguyên tử Mg nặng bằng ba nguyên tử của nguyên tố X. Tên của nguyên tố X là:

A. Sắt.

B. Lưu huỳnh.

C. Nitơ.

D. Can xi.

Đáp án C

Bài 6: Khối lượng tương đối của một phân tử H2O là bao nhiêu?

A. 18 đvC.

B. 18 gam.

C. 34 đvC.

D. 18kg.

Đáp án A

Bài 7: Biết nguyên tử nitơ có thành phần gồm có 7 proton, 7 notron và 7 electron. Khối lượng của toàn nguyên tử nitơ là bao nhiêu?

A. 14 gam.

B. 21 gam.

C. 2,34.10^-23 gam.

D. 2,34.10^-27 gam.

Đáp án C

Bài 8: Một nguyên tử chỉ có 1 electron ở vỏ nguyên tử. Hạt nhân nguyên tử có khối lượng xấp xỉ 3u. Số hạt proton và hạt nơtron trong hạt nhân nguyên tử này lần lượt là

A. 1 và 0.

B. 1 và 2.

C. 1 và 3.

D. 3 và 0.

Đáp án B

Bài 9: Hai nguyên tử Mg nặng gấp mấy lần nguyên tử O?

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Đáp án C

Trên đây là những thông tin về nguyên tử khối và bài tập vận dụng. Mong rằng bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về kiến thức này.